ރާއްޖޭގެ އެންމެ ދެކުނުގައި އޮތް ރާއްޖޭގެ އަތޮޅެއް ކަމަށްވާ ފޯޅަވަހި (ހޯޅަވަހި) އިނގިރޭސިންގެ އިސްތިމާރުގެ ދަށުގައި އޮތުމަށްފަހު އެފްރިކާގެ ގައުމެއް ކަމަށްވާ މޮރިޝަސްއަށް ލިބުމަކީ ދިވެހިންނަށް އެކަމުން އަސަރުތަކެއް ކުރުވި ކަމަކަށެވެ. އެހެންކަމުން ފޯޅަވަހި ލިބެން ޖެހޭނީ ދިވެހި ރާއްޖެއަށް ކަމުގައި ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު އަންނަނީ ވަކާލާތު ކުރަމުންނެވެ. އެ އަޑު ގަދަވުމާއެކު އެއްބަޔަކު އުފަންކުރި ސުވާލަކީ މާދުރުގައި އޮތް ފޯޅަވައްސަށް ދައުވާ ކުރާއިރު ކައިރީގައި އޮތް މަލިކަށް ދައުވާ ނުކުރަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟ އެހެން އިބާރާތަކުން ބުނާނަމަ ފޯޅަވަހި ހޯދަން އުޅުމުގެ ބަދަލުގައި މަލިކު ހޯދަން އުޅުން މާ މުހިންމެވެ.

ފޯޅަވައްސާއި މަލިކަކީ ވެސް ރާއްޖޭގެ ދެބަ އެވެ. ދިވެހިންގެ އަތުން ބީވެގެން ދިއުމުގެ ކުރީގަ އެވެ. މި ދެބަޔަށް ބަލާއިރު ދެބައި ރާއްޖެއިން ވަކިވެދިޔަ ގޮތުގައި ތަފާތުތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. ހަމަ އެފަދައިން މިއަދު ހާލަތަށް ބަލާއިރުވެސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ފަދަ ތަފާތެއް މަލިކާއި ފޯޅަވައްސާ ދެމެދުގައިވެ އެވެ.

ފޯޅަވައްސަކީ ރާއްޖޭގެ އަތޮޅެއްގެ ގޮތުގައި ކުރިން އޮތް ބައެކެވެ. އެއަތޮޅު ރާއްޖެއިން ގެއްލުނީ ޔޫރަޕުން އިސްތިއުމާރު ކުރުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ފޯޅަވަހި އިސްތިއުމާރީންގެ ބާރުގެ ދަށަށް ދިޔައިރު އެއްވެސް ބަޔަކު ދިރިނޫޅޭ ފަޅު ރަށެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް މޮރިޝަސްއަށް މިއަދު ފޯޅަވަހި ލިބެންޖެހޭ ކަމުގައި ބަޔަކަށް ފެނިގެން އެގައުމަށް ފޯޅަވަހި ހަވާލުކުރަން އުޅުމަކީ އެއްގޮތަކަށް ވެސް ހަމަޖެހޭ އިންސާފެއްކަމުގައި ދިވެހިންނަކަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވެ އެވެ. އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ ފޯޅަވަހި މޮރިޝަސްއަށް ދޭނެ ޖެހޭ ކަމުގައި ބުނަނީ އިނގިރޭސިން އިސްތިއުމާރު ކުރި ރަށްތައް ދޫކޮށްލާއިރު އެގައުމެއް ނުވަތަ އެރަށެއް އިސްތިއުމާރުކުރުމުގެ ކުރިން އޮތް ހާލަތަށް ރުޖޫއަކޮށްދޭން ޖެހޭނެކަމަށް ބުނާ ބުނުމެވެ. ފޯޅަވަހި އިސްތިއުމާރުކުރުމުގެ ކުރިން އޮތް ހާލަތަށް ރުޖޫއަ ކުރާނަމަ ހަވާލު ކުރަންޖެހޭނީ ރާއްޖެއާ ކަމުގައި ދިވެހިންނަށް ވިސްނެ އެވެ. ސަބަބަކީ އެތަން އިސްތިއުމާރު ކުރީ ދިވެހިންގެ އަތުން ކަމަށް ވުމެވެ.

ފޯޅަވައްސާ ޚިލާފަށް މަލިކަކީ އަބަދުވެސް މީހުން ދިރިއުޅެމުންގެންދިޔަ، ދިވެހި ރާއްޖޭގެ އެންމެ އުތުރުގެ އަތޮޅެވެ. އެއަތޮޅު ދިވެހިންގެ އަތުން ބީވެގެން ދިޔައީ ސީދާ ކޮން ދުވަސްވަރެއްގައިކަން އެނގޭކަށް ނެތެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މުއައްރަޚުން ބުރަވާ ގޮތުގައި މަލިކު މަލާބާރީންގެ އަތްދަށަށް ދިޔައީ ދިވެހި ރަސްރަސްކަލުންގެ ތެރެއިން މަޝްހޫރު ކަޅު ރަސްގެފާނުގެ ރަސްކަމުގަ އެވެ.

ދެކުނު އިންޑިއާގެ ރާޖާއިން، ރާއްޖެ ހިފުމަށް ދޭ ހަމަލަތަކުގައި މަލިކަކީ އެމީހުންނަށް މުހިން ރަށެކެވެ. މަލިކަކީ ދިވެހިންގެ ރަށަކަށް ވެފައި އިންޑިއާގެ މައި ބައްރާ ގާތްވުމުގެ ސަބަބުން މަލިކު މީހުންނަށް އަބަދު ވެސް އިންޑިއާއިން ތަފާތު މުހުތާދުތައް ފުއްދުން ފަސޭހަ އެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މަލިކުގެ ރައްޔިތުންވެފައި އޮންނަނީ ދެކުނު އިންޑިއާގެ ރަސްރަސްކަލުންނަށް ރާއްޖެއާ ތޮޅެން ކުރާ މަސައްކަތުގައި އެމީހުންނަށް އެހީވާ ބައެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އެފަދަ ހަނގުރާމަތަކުގައި ރާއްޖޭގެ އުތުރުން ކިތަންމެ ރަށެއް އިންޑިއާގެ ބާރުގެ ދަށަށް ދެ އެވެ. ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ ފަރާތުން ހަނގުރާމަކޮށް އަލުން އެ ރަށްތައް ހޯދަނީ އެވެ.

ދިވެހި ރާއްޖޭގެ މައްޗަށް ޕޯޗްގީޒުން ގަދަވެގަތްއިރުވެސް މަލިކު އޮތީ މަލާބާރުގެ ވެރިކަމުގެ ދަށުގަ އެވެ. ޕޯޗްގީޒުންނާ ހަނގުރާމަ ކުރެއްވުމަށް ބޮޑު ތަކުރުފާނު ނިކުންނެވިއިރު އެތަކުރުފާނުގެ އާއިލާއަށް ހިމާޔަތް ދިނީ މަލިކުންނެވެ. ސަބަބަކީ މަލާބާރުންނާ އެތަކުރުފާނާ އޮތް ގުޅުމުގެ އިތުރުން ޕޯޗްގީޒުންނާ މަލާބާރީންނާ ދެމެދު އޮތް ދެކޮޅުވެރިކަމެވެ.

އިންޑިއާ އިނގިރޭސީންގެ އަތްދަށަށް ގޮސް، އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ވެރިކަންކުރުމުގެ ތެރޭގައި ލެކެޑީވްސް (ލަކްޝަދީބް)ގެ ހުރިހާ ރަށްތަކެއް އިނގިރޭސި ސަރުކާރާ މަލަބާރީން ހަވާލުކުރި އިރު މަލިކު ވެސް އިނގިރޭސިންގެ ދަށަށް ދިޔަ އެވެ. އޭގެ ފަހުން އިންޑިޔާއިން އިނގިރޭސިން ފައިބަންދެން ވެސް މަލިކު އޮތީ އިނގިރޭސިންގެ ދަށުގަ އެވެ. އިނގިރޭސިން ފޭބުމުން ލެކެޑިވްސްގެ އެހެން ރަށްރަށެކޭ އެއްފަދައިން މަލިކަކީ ވެސް އިންޑިއާގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ވެގެން ދިޔައީ އެވެ.

އެހެންކަމުން މަލިކާމެދު ދިވެހިން ދައުވާއެއް ކުރާނަމަ އެދައުވާ ވާނީ ވަރަށް އޮޅުން ބޮޅުން ބޮޑު ކަމަކަށެވެ. ދާން ޖެހެނީ ތާރީޚުގެ މާކުރީގެ ޒަމާނަކާ ހަމައަށެވެ. މަލިކާ ޚިލާފަށް ޔޫރަޕްގެ ބާރުތަކުން ފޯޅަވަހި އިސްތުމާރު ކުރީ ސީދާ ރާއްޖޭގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި އޮތްވަ އެވެ. އެހެންކަމުން އިސްތިއުމާރުގެ މުއާމަލާތް ނިންމާނަމަ އެރަށްތައް ލިބެން ޖެހެނީ ރާއްޖެއަށެވެ. މައްސަލަ އެހާވެސް ސާފެވެ.